Müntehil

 

Doç. Dr. Cahit KÜLEKÇİ

Herhangi bir kelimenin kökenini, ait olduğu dili, tam olarak hangi sebeple ve ne zaman ortaya çıktığını, ilk olarak hangi kaynakta geçtiğini, ses ve anlam bakımından geçirdiği safhaları inceleyen bilim dalı etimolojinin bile algılayamadığı, betimleme konusunda çaresiz kaldığı anlar vardır. Anadolu’da ifade edildiği şekliyle söyleyecek olursak etimoloji bazen eli böğründe öylece bakakalmaktadır. Söz konusu hâllerin en sık yaşandığı alanlardan birisi de kuşkusuz akademi alanıdır ki o anlarda değil etimoloji, antik Yunan mitolojisindeki paranormal güçler bile kendilerini âciz hissederler. Bu hissin tarafımızdan tespit edilmesi de ayrıca tartışılmalıdır. Sahi siz Gerçeği İnciten Papağanın hikâyesini okudunuz mu?

Devam >>

Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma Yazdı: Uludağ’ın Gözyaşları

 

Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma

İstanbul’un hızlı yaşamı Yaşlı Tarihçi’yi öylesine bunaltmıştı ki, neredeyse, yazdıklarının ahengini sürdüremeyecek, okuduklarını anlayamayacak hâle gelmişti. Ne var ki o, hem okumalıydı, hem de yazmayı hayal ettiği birkaç yazıyı da yazmalıydı. Kâinatı yaratmış olan Allah, son peygamberinin şahsında okumayı emretmemiş miydi bütün insanlara?... Onun için okumalıydı…

Devam >>

Hz. Peygamber’in Hz. Zeyneb’le Evliliğine Niçin Takılıyorlar?

 

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

 -Hocam, Ahzab 37. ayette geçen Hz. Peygamber’le Hz. Zeyneb’in evliliğine takılıyor bazıları. Zeynep kimdir ve olayın aslı nedir?

-Evet, ilginç bir takıntı. İlginç olduğu kadar da şaşırtıcı. Efendim, Hz. Peygamber’in ailesinde iki Zeynep var. Biri kızı diğeri eşi. Kızı Zeyneb’in de hayatı çile dolu. Uzun süre hicret edemedi. Kocası izin vermedi, Mekke’de mahsur kaldı. Hicret yolunda saldırıya uğradı ve yaralandı. Otuz bir yaşında vefat etti. Gerçi cahiliye dönemi kadınlarının hepsinin hayatı çileliydi. Ne hakları vardı ne değerleri. Babalarından kalan mala bile mirasçı olamazlardı. Daha kötüsü miras malı gibi görülürlerdi. İslam geldi de haklarında ciddi düzelmeler oldu. Bugünden o güne bakanlar anakronizm türü hikayeler yazıyorlar.

Devam >>

Hz. Peygamber’in (s.a.v) Eşi: HZ. ZEYNEB BİNT CAHŞ (R.AH.)

Prof. Dr. Adem APAK

BUÜ İlahiyat Fakültesi

Hz. Peygamber’in (s.a.v) aynı adı taşıyan iki hanımından biri olan Zeyneb bint. Cahş (r.ah.) Mîlâdî 588 yılında Mekke’de dünyaya geldi. Annesi Hz. Peygamber’in (s.a.v) halası Ümeyme bint. Abdülmut­talib’dir.[1]

Devam >>

Adaletin İntikamı

Doç. Dr. İbrahim BARCA

 

چه خوش گفت فردوسی پاک زاد

که رحمت بر آن تربت پاک باد

میازار موری که دانه‌کش است

که جان دارد و جان شیرین خوش است

 

 

Pak olan türbesine rahmet insin asil Firdevsi’nin ki

ne güzel demiştir:

 “Tane taşıyan karıncayı bile incitme.

Zira o da can sahibidir. Can ise hoş ve tatlıdır.”

(Şeyh Sadi eş-Şirazi)

 

Günümüzde inançlıların birçoğunun inançlarını ve amaçlarını yitirmesi ve yitirdikleri amaçlarının yerine kendilerini ikna edebilecek bir amaç koyamamaları; akıl, bilinç ve ruh dâhil her yönden diğer canlılar gibi olduklarını düşünmeye başlamaları; önceden tabiata ve tabiat ötesine yükledikleri anlamların anlamsız ve yanlış olduğuna inanmaları; her şey hakkında şüphe içine düşmeleri adaleti de olumsuz etkilemiştir. Aksi durumda adaletsizlikler ve zulümler olmuyor değildi. Fakat zaman içinde yavaş da olsa adalet gerçek manada gelişme gösteriyordu. Adalet önceden deruni ve sahici bir şekilde gelişme ve ilerleme gösterirken, bugün zamane insanın bu halinden dolayı sahte ve daha çok zahiri bir şekilde güya ilerlemektedir. Aslında adalet şu an dairesel bir devinim içine hapsolmuş ve onu bu döngüye hapseden insandan intikam almaktadır. Aslında bu durumda karşılıklı etkileşim yaşanmaktadır. İnsan, bu halde olduğu için, adalet de olumsuz etkilenmekte ve insanın onu hapsetmesine karşılık o da insanı bu haline hapsetmektedir. Bu meyanda adaleti ve adaletin konularını tanımaya ve tanıtmaya yarayacak düşüncelerin, çalışmaların ve aktivitelerin bu dairesel döngünün yeniden ilerleyen bir düz düzleme evrilmesine katkı sunabileceği düşüncesindeyim.

Adalet halifeyi kraldan ayıran en önemli özelliktir. Bu yüzden Hz. Ömer (ra), bir gün etrafındakilere “Bilmiyorum ben gerçekte kral mıyım yoksa halife miyim?” diye sormuştur. Orada bulunanlardan birisi, “İkisi arasında fark vardır. Halife hak olanı alır ve hak olan yere koyar. Allah’a hamd olsun ki sen işte öylesin. Kral ise insanlara zulmeder, oradan buradan alır, oraya şuraya koyar,” diye cevap verdi.[1] Bu durum, “adil kral halifedir, zalim halife ise kraldır” şeklinde de ifade edilebilir.

Adalet siyasettir ve siyaset adalettir. Her türlü ve her kademedeki siyaset adil olduğu kadar siyasettir. Adil olmayan siyaset, siyaset değil, zulümdür. İbnü’l-Kayyim el-Cevziyye, insanlar anlasın diye siyaset kavramını kullandığını ifade ettikten sonra adil siyasetin tamamen adalet ile aynı olduğunu zikretmiştir.[2]  Ferdi ve toplumsal bağlamda adalet, herkese hakkının verilmesi ise eğer tevhid Allah’a hakkını vermektir, haşir hem Allah’ın hem de adaletin hakkını vermektir, nübüvvet hem Allah’ın hem de elçilerinin hakkını vermektir.

Adalet, faziletlerin tümüdür. İbn Miskeveyh’e göre adalet faziletlerden bir bölüm değildir,  faziletlerin tümüdür. Yine ona göre zulüm de rezilliklerin bir bölümü değil, rezilliklerin tümüdür.[3]   

Adalet akıllı olmak, aklı kullanmaktır. İmam Gazzâlî, “Adaleti sağlamak akıllı olmaya delalet eder”   demiştir.

Adalet esasların esasıdır. Ba‛lebekî, “Acemler ve Araplar adaletin esasların esası olduğu konusunda ittifak etmişlerdir” demiştir.[4]  

Adalet, hiç kimseyi kayırmamaktır, kuralları ve kanunları herkes için işletmektir. Hz. Ömer, Hâlid b. Velîd’in malının yarısına ve Amr b. Âs’ın sarığının yarısı ile ayakkabısının tekine kadar malının yarısına el koymuştur.[5] O, bu malları haksız bir şekilde elde ettiklerine inanmış ve bu malı onlardan alıp gerçekten hak edenlere vermek istemiştir. Hz. Ömer, mallarını müsadere ettiklerinin kim olduğuna, toplumdaki makamlarına ve geçmişteki hizmetlerine bakmamıştır.

Adalet, dünya ve ahiret mizanıdır. İbnü’l-Arabî, “Adalet, yeryüzünde konulmuş mizandır ve adalet ahirette da kullar arasında hakem olacak, adalet şeriatçe emredilendir, mülk cesetse adalet ruhudur ve adalet olmayınca mülk harap olur.”[6]

Adalet; adaletsizliği görmek ve göstermektir. Ebû Hanîfe, Abbasi halifelerinden el-Mansûr tarafından kadılığa tayin edilmek üzere görevlendirilmek istendiğinde, teklifi kabul etmeyip halifeye şöyle cevap vermiştir: “Allah’tan kork ve bu görevi Allah’tan korkanlardan başkasına verme. Vallahi, ben senin iyi halinde bile razı olmadıklarındanım, ya senin öfkeli hâlinde hâlim nasıl olur acaba? Benden daima memnun kalacağından emin değilim. Bir davada aleyhine hüküm verirsem ve sen beni Fırat nehrine atıp boğmak veya hükmümü iptal etmek arasında bırakırsan, ben boğulmayı tercih ederim.”[7] 

Adalet sahibi manasındaki adl, Allah’ın isimlerindendir. Allah’ın tam ve değişmez mutlak manada adil olduğunu ifade eder. Zira Allah, tüm noksan ve eksik sıfatlardan münezzehtir. Ancak mümkün alemdeki her şey değişkendir ve değişiklikleri kabul etme özelliğine sahiptir. Bu yüzden ilahi adalet için mutlaklık söz konusu iken mümkün alemdeki mutlaklık ancak mecazi olabilir. Bununla beraber, neticede tüm adaletlerin kökeninde ilahi adalet yer aldığı için değişen tabii, toplumsal ve ferdi adalet çeşitlerinin özü ilahidir ve o öz değişmezdir.

Değişen adalet var ve adaletin değişmeyen ilahi özü var. Allah’ın farklı devirlerde farklı peygamberler ve kitaplar göndermiş olması, ilahi adalet dışındaki adalet çeşitlerinin –mutlak denilse de- değişebileceğine bir delildir. Değişmeyen ise tabii, toplumsal ve ferdi adaletin içinde var olan ilahi adalet özüdür. Hz. Peygamber’in adaletli olduklarından dolayı kendisinden önce yaşamış Fars kralı Enüşirvan’ı ve çağdaşı Habeş kralı Necaşi’yi övdüğü nakledilmiştir.  Eğer bu haberler sahihse, anlaşılan onların farklı dinden olmaları ve hatta kendi dönemlerinde ve coğrafyalarında bizzat onlardan kaynaklanan bazı haksızlıkların meydana gelmiş olması onların adil olarak nitelendirilmelerine engel teşkil etmemiştir.  Çünkü adalet –ilahi adalet ve ilahi adalet özü hariç- zaman ve mekana göre değişebilen ve mutlaklığı bile mecazi yön taşıyan bir olgudur. Bunu en iyi kavrayanlar ve bu doğrultuda hareket edenler tüm insanlık tarihinde adil olarak vasıflandırılmışlardır ve bu vasfı hak etmektedirler. Geçmişte yaşamış adil denilen bazı insanlara bugün bakıldığında o denli adil olmadıkları düşünülebilir. Ancak o adil diye tavsif edilmiş insanlar hakkındaki bu düşünce ve hüküm adil değildir. Zira adaletin çok boyutluluğunun, dinamik yapısının, mutlaklığındaki mecaziliğin ve değişmeyen ilahi özünün farkına varılmamış ve kavranılmamış olunması; bu haksız, yanlış düşünce ve hükmü doğurmaktadır. Fârâbî, Medine-i Fâzıla ütopyasında ideal yöneticinin sonradan daha iyi olanı gördüğü için eski hükümleri değiştirebileceğini; ideal yöneticinin halefinin de selefinin eski hükümlerini değiştirebileceğini belirtmiştir. Çünkü selef, o yeni hali görseydi kendisi de bizzat kendi hükümlerini değiştirirdi, demektedir.[8]  Hz. Ömer (ra) bir defasında, gece boyunca ağlayan bir çocuk sesi duyar, annesini çok defa uyarmasına rağmen çocuğun ağlama sesi bir türlü durmaz. Sonunda Hz. Ömer, kadına, sen nasıl kötü bir annesin ki çocuğu susturamıyorsun tarzında serzenişte bulunur. Kadın, Ömer, sütten kesilmeyen çocuklara bir atiyye bağlamıyor, ben de çocuğumu sütten kesmeye çalışıyorum, ama çocuk işte, bunu kabul etmiyor, dedi. Hz. Ömer, kaç aylık, diye sorunca, kadın da şu kadar aylık diye cevap verir. Hz. Ömer, tamam acele etme, dur, der. Akabinde Hz. Ömer, cemaatle sabah namazına durur. Çocuğun ağlama sesinden insanlar, sabah namazında ne okuduklarını bile anlayamazlar. Namazı kılıp selam veren Hz. Ömer, Ömer’e veyl olsun! Kim bilir, şimdiye kadar kaç Müslüman çocuğun bu şekilde canını aldı, diye söylendi ve  “artık yaşına bakılmaksızın tüm doğan Müslüman çocuklara atiyye verilecektir”, duyurusunu her tarafa yaymak için görevliler gönderdi. 

Adalet hakkında daha birçok tanımlama yapılabilir. Ancak biz, bu yazımızda bazı İslam alimlerinden ve Müslüman yöneticilerden onun bazı yönlerini açıklayan örneklerle yetindik. Adaleti tanımak ve tanıtmak, yazımızın başında da dile getirdiğimiz gibi adaletin gelişmesine katkı sunar. Fakat adaletin konusu olan canlı ve cansız varlıkları da yeniden tanıma ve tanıtma adaletin gereğidir. Zira doğru tanımlanamayan ve anlam verilemeyenlere gerçek mana da adil olunamaz.  Şeyh Sadi eş-Şirazi’nin doğru tanıma ve anlam verme, buna mukabil adil olmaya dair güzel beyitleri ile yazımızı sonlandırıyoruz. Bu beyitler, yazımızın başında bulunmaktadır.  

 

---

[1] Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî, et-Tabakâtü’l-kübrâ, 10 c., 1. baskı, Kâhire: Mektebetü’l-Hâncî, 2000, 3: 286.

[2] İbnü’l-Kayyim Cevziyye Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr ez-Züraî ed-Dımaşkî el-Hanbelî, et-Turuku’l-hükmiyye fi’s-siyâseti’ş-şerʿiyye,  Kahire: Matbaatü’l-Adâb ve’l-Müeyyed, 1317, 14.

[3] Ebû Alî Ahmed b. Muhammed b. Ya‘kūb b. Miskeveyh el-Hâzin, Tehzîbü’l-Ahlâk, thk. İmâd el-Hilâlî, Beyrut: Menşûrâtü’l-Cemel, trz., 344.

[4] Ba‛lebekî, Muhammed b. Muhammed b. Abdülkerîm, Hüsnü’s-sülûk fî siyaseti’l-mülûk, thk Fuâd Abdülmünim Ahmed, Riyad: Darü’l-Vatan, 1416, 55.

[5] Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn, el-Giyasi/İslam’da Başkanlık Sistemi, trc. Abdullah Ünalan, İstanbul: Mevsimler Kitap, 2016, 174.

[6] Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed et-Tâî el-Hâtimî, Tedbîrâtü’l-ilâhiyye fi islâhi’l-memleketi’l-insâniyye, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003, 52.

[7] Corci Zeydân, Tarîhü’t-temedüni’l-İslâmiyye, 5 c., Beyrut: Menşûrâtü Dâru Mektebetü’l-Hayât, trz., 1: 238.

[8] Ebû Nasr Fârâbî, Kitâbü’s-Siyâsâti’l-medeniyye, thk. Fevzî Mihterî Neccâr, Beyrut: Tab‛etü’l-Katolikiyye, 1964, 81.

Devam >>

Bizim Evden Haberler

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

GENEL MANZARA

Acayip bir yıl geçirdik. Ne varsa gördük: Koronası-çekirgesi, salgını-savaşı, ambargosu-savunması, cinayeti-tacizi, arsızı-hırsızı; pisliğini örteni, gözünü yumanı, kulağını tıkayanı, aklımızla alay edeni; insanlık düşmanı ırkçıları, İslam korkusu üreten zorbaları, yersiz yurtsuz masumları…  Hepsini bu geçtiğimiz yıl içinde gördük vallahi! Bunlar hem bizim evde hem dışarıda. Anlayacağınız her yanda. Eskilerin dediği gibi umum-i belvâ. Herkesin başına bela, herkes bir şekilde müptela. Genci-yaşlısı, kadını-erkeği, amiri-memuru, köylüsü-kentlisi, işçisi-patronu… Hiç fark etmiyor, yakalıyor, yakasını bırakmıyor, ya biri ya öteki. Bir boşluğun, sarhoşluğun, gafletin, açığın veya açlığın olmaya görsün! Hele bir de varsa hırsın ve hevesin, gemlenmez arzuların, görünme ve gösterme tutkuların; peşindeysen hazların, baştan çıkaran havaların, uçuran gazların, süründüren tozların, esrarlı ortamların, saçma tılsımların, kötü alışkınlıkların, akla ziyan taşkınlıkların…

Devam >>

İlahiyat ve İslami İlimler Fakültelerinin 120. Yılı: -III- İlahiyat Programları Kaygılar Sorunlar ve Tepkisellikler

 

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

PROGRAMLARIN HAZIRLANMASINDAKİ KAYGILAR

Kuruluşundan itibaren ilahiyat programları dönemsel kaygılar doğrultusunda hazırlandığından her dönemin rengini almış ve yine her dönemde tartışma konusu olmuştur.  Öte yandan Yüksek İslam Enstitüleriyle başlayan İslam medeniyet ögelerinin tamamını kapsayacak program kaygısı, ders maddelerinin çoğalmasını, ders yoğunluğunun artmasını beraberinde getirmiştir. Böylesi geniş çerçeve içinde akademik derinliği yakalamak ve mesleki yeterliliği elde etmek oldukça zorlaşmıştır. Bu şekilde dönemsel kaygılarla hazırlanan programların olumlu ve olumsuz yönlerini şöylece sıralamak mümkündür:

Devam >>

İlahiyat Fakültelerinin 120. Yılı: -II- İlahiyat Fakültelerine Yüklenen Görev

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu 1949’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi açılması oturumunda şunları söylüyordu:

“Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu (Kırşehir) – … Bir İlahiyat Fakültesi kurulmasından maksat medreseyi diriltmek değildir. Çünkü Fakülte ile medreseyi ayıran çok temelli bir karakter vardır. O da şudur: Medresenin çalışması nassi, apriyori, kablettecrübîdir. Fakülteler ilim evleri olduğundan, bunlar mukayeseye, müşahedeye ve en sonunda da mümkün olursa, izaha çalışmaktadır. Yani birincisi sübjektif olduğu kadar, ikincisi objektiftir. O halde hükümetin şayan-ı dikkat olan isteği şudur: Bütün manasıyla ilim haysiyeti ve ilim karakteri taşıyan bir fakülte meydana getirmek. Öylesine bir fakülte ki, diğer fakültelerden hiç bir surette ayrılığı olmayacaktır.

Bizim istediğimiz İslâm İlâhiyatı Fakültesidir. Ama medrese değil, ilmi karakter taşıyan İslâm İlâhiyat Fakültesi. İslâm dinini; İslâm mezheplerini … ilmî surette tedkik edecek bir ilmî fakülte.

İlâhiyat Fakültesini açmayı büyük bir olay olarak kabul ediyorum kendi hesabıma. Bunun feyizlerini ve nimetlerini daha sonra göreceğiz.

Şimdi benim nazar-ı dikkati celbetmek istediğim nokta şudur: Kısaca tebarüz ettireyim. İlahiyat Fakültesi İslâmiyeti bütün olarak tetkik etmekle beraber metotlarında, meselelerinde müspet ilimlere dayanmalıdır. Bu budur, efkâr-ı umumiyece bu vuzuh faydalıdır.

Bu İlâhiyat Fakültesi Atatürk inkılâbından sonra ikinci defa Türkiye’de açılıyor. İlk defa Atatürk İnkılâbından sonra İstanbul Üniversitesi içinde kurulmuştu. O İlâhiyat Fakültesinde benim de mesuliyetim vardı. Bir nevi sosyoloji fakültesi yaptık. Fakat burada yani Fakültede İslami bilimler esas, sosyolojik bilgiler yardımcı olacaktır.”

*

İslam dünyası XIX. yüzyıldan itibaren batıdaki iki gelişmeden oldukça etkilendi. Birincisi yukarıdaki konuşmada da ifade edildiği gibi pozitivist (müspet ilimlere dayanan) anlayışla ortaya konulan başta sosyoloji olmak üzere sosyal bilimleri adeta kutsama ve bunları dini bilimlerin yerine ikame etme. Hatta pozitivist yaklaşımla dinî bilimlere ayar çekme. İkincisi ise batıdaki Kitab-ı Mukaddes çalışmalarını Kur’an ve Hadislere uygulama. Bu iki çaba bizim köklü ilim geleneğimizin ihmal edilmesini ve ilimler sınıflamasının tersyüz edilmesini beraberinde getirdi.

Devam >>

Teşekkür

 

Değerli kardeşlerim, meslektaşlarım, öğrencilerim ve dostlarım,

Covid 19 bulaşması teşhisi sebebiyle hastanede tedavim devam etmektedir. Şükürler olsun tedavi süreci başarılı bir şekilde ilerliyor. Bu süreçte dualarıyla, telefonla arayarak, mesaj göndererek ve çeşitli platformlarda duygularını ve dualarını esirgemeyen herkese teşekkür ederim.

Arayan kardeşlerimden dönüş yapamadıklarımın mazur görmelerini istirham ederim. Bilvesile insani ve İslami görevimiz gereği hem Allah’ın emaneti olan canımızı korumak hem de bizim açımızdan canımız gibi değerli ve korumamız gereken başkalarının hayat haklarına zarar vermemek için alanın uzmanlarının ve yetkililerin talep ettikleri tedbirleri alma hususunda hassasiyet gösterilmesini istirham eder, dualarınızı beklerim.

İhsan Süreyye Sırma

Devam >>

Russell'in Çaydanlığı Saçmalığı

 Maruf Çetin

Bertrand Russell ateist bilim filozofu idi. Dinlerin kanıtlanamazlığını savlamak için meşhur Çaydanlık örneğini verir. Şöyle der:

"Eğer ben Dünya ve Mars arasında eliptik bir yörüngede Güneş'in etrafında dönen porselen bir çaydanlık olduğunu öne sürseydim ve bu çaydanlığın en güçlü teleskoplarımızla bile tespit edilemeyecek kadar küçük olduğunu ekleyecek kadar da dikkatli olsaydım, kimse bu görüşümün tersini kanıtlayamazdı. Ama devam edip de bu savımın yanlışlanamaz nitelikte oluşundan dolayı insan aklının ondan kuşku duymasının kabul edilemez bir küstahlık olacağını söyleseydim, herkes haklı olarak saçmaladığımı düşünürdü. Ancak, eğer böyle bir çaydanlığın varlığı eski kitaplarca onaylansaydı, her pazar günü kilisede kutsal gerçeklik olarak öğretilseydi ve okullarda çocukların beynine kazınsaydı, onun varlığından kuşku duymak bir gariplik belirtisi olarak görülür ve o kuşkuyu duyan kişi, yakınçağda bir ruh doktoruyla, daha önceki çağlardaysa bir Engizisyon yargıcıyla görüştürülürdü."

Şimdi eğer Dünya ile Mars arasında bir "meteor taşı" olduğunu söyleseydi kimse buna itiraz edemez ve çürütemezdi. Ancak bir şeyi iyi biliyoruz. Çaydınlık BİR İNSAN MAMÜLÜDÜR.

Modern Arkeolojinin tanımı şöyledir: Arkeoloji, eski kültür ve uygarlıkları, bu uygarlıklarda yaşamış insanların elinden çıkan, insan düşüncesinin ürünü olan eserleri, alet ve malzeme ile ev eşyalarını, sanat yapıtlarını, bunların yer ve zamanını saptayarak inceleyen bir bilimdir.

Arkeolojide buluntular arasında "insan mamulü olan"lar ile "insan mamülü olmayanlar" ayrıştırılır. Mesela heykeli andıran doğal bir taş bulunursa, bunun heykel şeklinde olmasının bir önemi yok. Ama yontulmuş şekil verilmiş bir taştan yada bir kerpiçten bir heykel bulunursa bunun insanlar tarafından yapıldığı/üretildiği ve arkeolojik bir değeri olduğu kabul edilir.

Eğer arkeolojik bir kazıda 2 milyon yıl öncesine tarihlenen bir Çaydanlık bulunursa bunun 2 milyon yıl önce insan (veya diğer türevleri; neandartal filan) tarafından yapıldığı kabul edilecektir. ÇÜNKÜ ÇAYDANLAR TAŞ TOPRAK ASTROİD, METEOR VS. GİBİ KENDİ KENDİNE OLUŞAN BİR MALZEME DEĞİLDİR.

Şimdi Russell'in çaydanlığına dönecek olursak: Dünya ve Mars arasında bir çaydanlığın varlığını iddia ediyorsa oraya hangi insanın o çaydanlığı nasıl götürdüğünü açıklaması gerekir. Çünkü arkeolojiye göre "bir insan ürünü olan çaydanlık" evrim yoluyla ve kendi kendine varolamayacağı gibi herhangi bir yere de kendi kendine gitmiş olamaz.

Böylece Russell'in dinlerin kanıtlanamazlığı için verdiği örnek ve mantık zaten bilimsel olarak geçerli değildir.

Bilimler açısından dinler bilinemez ve inkar da edilemez. Çünkü bilimler yaşama ve ölüme dair gizemi çözmekten çok uzaktır. Bilimler doğadaki olayları ve fiziksel dünyayı açıklayabilir ama bunun ötesini açıklayamaz. Bertrand Russell nereden gelmiştir? O bilinci, yaşam enerjisini, kendisini var eden şeyi nereden almıştır, onun bilinci ve yaşam enerjisi ölümden sonra ne olmuştur? Bunları açıklayabilecek bir bilim henüz yoktur. Tam da dinin alanı budur.

İkinci mesele de şudur: Kadim kitapları alelade basitleştirip muhtemelen hurafeye eşdeğer sayıyor. Kadim kitaplar da insanlığın bilgi mirasıdır. Onlar olmasaydı bugünkü bilgilerimiz de olmazdı. Bazı bilgilerin zaman içinde değişmesi, hükmünü yitirmesi bu gerçeği değiştirmez. Günümüzde de kabul edilen bazı bilimsel yasalar, zaman içinde değişecek ve hükmünü yitirecektir. Daha iyisini yapana kadar mevcut olana tutunuruz, daha iyisini yapınca da önceden varolanı değersizleştirmek akıllı bir insanın yapacağı bir şey değildir.

Fıkra gibi:

Bertrand Russell'in maymun ataları o zamanlar gezegenler arası dolaşabiliyormuş. Dünya ile Mars arasında bir çay ve mangal partisi yapmaya gitmişler, çaydanlığı o zaman unutmuşlar? Bu bilgi aile içinde nesilden nesile Bertrand'a kadar gelmiş, yoksa orada çaydanlık olduğunu nereden biliyordu? Bu olamaz mı?

Devam >>

İlahiyat Fakültesi 120. Yılı: -1- Yüksek Dinî Eğitimin Kısa Tarihi

 İLAHİYAT FAKÜLTESİ 120. YILI

≈

1

YÜKSEK DİNÎ EĞİTİMİN KISA TARİHİ

 

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

İslam eğitim tarihini, 1400 yıl önce Hz. Peygamber’in Mekke’de ilk toplantı yeri kabul edilen Daru’l-Erkam’la başlatılabilir. Burası mütevazı sayıdaki ilk Müslümanların vahiy bilgisini aldığı, dini terbiyeden geçtiği ve Müşriklerin eziyetlerine karşı dayanma bilinci ve iradesinin kazanıldığı ilk ve tek okuldu. 

Devam >>

Palandöken Dağı’nın Eteklerindeki Muhacirleri Hatırlamak Göç göç oldi… Göçler yola dizildi…

 Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma

Nuru Osmaniye camisinin Cağaloğlu’na bakan bahçe kapısından yeni çıkmıştı ki,  soldaki dükkânların birinin TV’sinden şu haber geçiyordu:

“Yine deniz, yine göçmen faciası! Müslüman ülkelerden, gayrimüslim ülkelere göç etmek üzere Akdeniz’de yol alan “şişme bot” patladı ve onlarca göçmen denize döküldü… Alınan haberlere göre yaşlı ve çocukların çoğu boğuldu; geri kalanları da yüzerek kurtulmaya çalışıyorlar… Bu zavallı mültecileri kurtarmaya giden ekipler, ancak beş kişiyi kurtarabildiler. Donmak üzere olan mültecilerden genç bir kadın, “Bebeğim! Bebeğim!” diye çığlık atıyordu. Çocuğunu kurtaramamış; Akdeniz’in sularında kaybetmişti yavrucağını…..”

Devam >>

Ölçü

 Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

Efendim! Ölçü her daim hayatımızda. Ama her nedense ya mağdur olunca ya zarar görünce ya bir şeyler eksilince ya da işler ters gidince gündemimize giriyor. Bu da ölçü bilincimizle alakalı olsa gerek. Yoksa ölçüyü herkes bilir hatta ölçülü olmanın gerektiğini de. Ama bilinç hususunda bir ölçü eksikliğimiz kesin. Kesin de, bu eksiklik nasıl giderilir? Bildiğim tek yol, hatırlatmak. Hatırlatmak, hatırlamayı; hatırlamak da bilinci getirir belki.

Devam >>

Felsefenin Serencamına Dair Bir Genelleme -Halkın ve Hayatın İçinden Bir Kelamcının Cevabı-

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

Efendim! Niyazi Bey oturmuş bol keseden bir çuval genelleme döktürmüş. Anlaşılan ortada dolaşan beylik laflardan çok etkilenmiş. Belki de birkaç yapısökümcü esnafının gazına gelmiş.  Bin yılların köklü tarihine sahip Kelam ilmi hakkında almış, vermiş. “dinsel düşünüşün bitişini” ilan etmiş ve “Deizmin artışının” sebebini şıppadanak bulmuş. Yetmemiş, insanlık tarihinde muazzam bir düşünce çığırı açmış bulunan Büyük İmam Matüridî’ye de dil uzatmış. Neler dememiş ki. Buyurun okuyun cümlelerini:

Devam >>

Hikâyeler Her Zaman Daha Çok İlgi Çeker

 

Ebû Ömer b. Dâvud

Geçenlerde Mardin’in Ömerli ilçesine bağlı Kocakuyu Köyü’ne gitmiştik. Burasının eski adı Berté… Mardin’deki köylerin neredeyse tamamının adı değiştirilmiş geçmişte… Mardin Büyükşehir olduğu için köyler de mahalle oldu haliyle… Köy için seçilen isimden de anlaşılacağı zere burada bir kuyu var.

Kocakuyu Köyündeki kuyunun son hali (Kaynak: https://www.facebook.com/kocakuyubiyerte/)

Devam >>

Tarihin Hakikati veya Hakikatin Tarihi

Ebu’l-Beşer el-Ebyazi

İnsanın yeryüzündeki hayat macerası bir anlamda onun hakikati arama serüveninin toplamından ibarettir. İnsan öncelikli olarak yaşadığı zamanın hakikatini bulmaya çalışır. Bu çabası ister istemez onu yaşadığı zamanı doğuran geçmişin/tarihin hakikatini öğrenmeye yöneltir. Ancak bu durumda yeni bir sorunla karşı karşıya gelir; onu geçmişin hakikatine götürmesini istediği tarih acaba ne kadar hakikidir? Ayrıca tarihin ona aktardıklarının hakikatle irtibatı ne boyuttadır? İşte bütün bu iç içe geçmiş sorular insanı öncelikli olarak tarihin mahiyeti (neliğini) anlamaya, oradan da tarihten hakikat devşirme arayışına zorlar. Bu durumda ilk cevaplanması gereken soru akla gelir:

Devam >>

Modern Zamanlarda Tarihi Geri Döndürme İddiasında Bir Hareket Selefilik

Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ

Selef, kavram olarak öncekiler anlamına gelmekte olup İslam düşünce tarihinde yaygın olarak bu isim, Hz. Peygamber’den sonraki ilk üç nesil için kullanılır. Bu üç nesil sahabe, tabiîn ve tebe-i tabiîndir. Hz. Peygamber şu hadîsinde bu üç nesli övmüştür: “En hayırlınız benim asrımda yaşamış olanlar, sonra onları takip edenler, sonra onları takip edenlerdir.” (Buharî, “Şehâdât”, 9; Müslim, “Fedâilu’s-sahâbe”, 212)

Devam >>

Yaşayanın Fatiha’sını Okumak

 

Adnan Demircan

İnsanlığın bugüne kadar biriktirdiği ciltler dolusu bilginin nasıl oluştuğu ve hangi yollarla nakledildiği ilginç bir hikâye… Aslında bu hikâyeyi esaslı bir şekilde eğitim sistemimizde verilmeli. Yani eğitimciler gerçek bir bilim tarihi öğretmeyi dert etmeli kendilerine…

Devam >>

Hazırcevap

Ebû Ömer b. Dâvud

Kültürümüzde hazırcevap olmak, birine ağır sözlerle cevap vermek ya da onu cevap veremez duruma düşürmek iftihar edilen bir durum… Bundan olacak ki sosyal medyada en fazla paylaşılan ve ilgi gören paylaşım ve yorumlar laf sokma ve şimdi gençler arasında yaygın ifadeyle söylemek gerekirse kapak sözlerdir.

Devam >>

Hz. Peygamber’in Soyu Kimden Devam Etti?

 

Adnan Demircan

Başlıktaki soruyu okuyan birçok insanın “Tabii ki Hz. Hasan ve Hüseyin’den” dediklerini duyar gibiyim. Kuşkusuz bunun gibi bize öğretilen basmakalıp bilgileri tekrar tekrar sorgulamalıyız ki doğruya ulaşabilelim.

Devam >>