İbn Haldûn'a Göre İktisat

İsmail Tanrıverdi (1)

Özet 

         Batının aydınlanma çağından yaklaşık üç asır önce yaşamış bir sosyal bilimci olan İbn Haldun ortaya koyduğu fikirlerle çağının çok ötesine dahi ışık tutmuştur. Tespitleri günümüzde bile hala birçok sosyal bilimci için yön verici konumdadır. Bu çalışmada İbn Haldun’un iktisat ve ekonomi hayatı hakkında ortaya koyduğu bazı tespitleri üzerinde durulacaktır. Devletlerin ve bireylerin temel yaşam öğelerinden olan ekonominin önemi, özelliği, unsurları İbn Haldun’un görüşleri çerçevesinde ele alınacaktır. Bu minvalde vergi sistemi, emek, kazanç yolları, piyasanın belirlenmesi, şehir hayatının ekonomiye etkisi, ticaret ve mesleki sanatlar gibi konular üzerinde durulacaktır.  

Anahtar Sözcükler: İbn Haldun, İktisat, Ekonomi, Mukaddime.

Devam >>

Kitap Tanıtımı: Fitne (Kardeşlerin Savaşı)

Fitne (Kardeşlerin Savaşı), Prof. Dr. Adnan DEMİRCAN[1], Beyan Yayınevi, İstanbul 2015,2. Baskı, ISBN: 978-975-473-619-9, 159 sayfa

                                                     HAZIRLAYAN: İsmail TANRIVERDİ[2]

         Bu eser, Hz. Peygamber’in vefatından yaklaşık çeyrek asır sonra meydana gelen fitne hareketlerinin objektif bir şekilde değerlendirilmesinin imkânını konu edinmektedir.  Eser, bu fitne olaylarının arka planını iyice tahlil edip günümüze yansımalarını tarafsız bir gözle yeniden ele almayı ve söz konusu dönemle ilgili akla takılan yığınla soruların gerçek cevaplarını bulmaya çalışmaktadır. İbn Haldun’un dediği gibi aslında tarihi dönemler suyun renginin birbirine benzediğinden daha çok birbirine benzer. Bu gözle tarih –özellikle de İslam Tarihi- okunduğunda o günle bugünün problemlerinin birbirine şaşırtıcı benzerliğiyle karşılaşırız. Bu yönüyle elimizdeki eser tarihi anlamanın yanında günümüze ışık tutacak tecrübelerin kazanımını sağlamaktadır.        

Devam >>

Kitap Tanıtımı: İslam Medeniyeti Tarihi, Editör: Prof. Dr. Mehmet Azimli

İslam Medeniyeti Tarihi, Editör: Prof. Dr. Mehmet Azimli[1], Bilay Yayınları, Ankara 2018, ISBN: 978-605-81272-6-5, 384 sayfa

                                            HAZIRLAYAN: İsmail TANRIVERDİ[2]

Prof. Dr. Mehmet Azimli’nin editörlüğünde bir ders kitabı olarak ele alınan bu eser, başta ilahiyat fakültesi ve Tarih bölümlerinde İslam Medeniyeti Tarihi dersi için kaynak olacak şekilde hazırlanmıştır. Bu eser, İslam Medeniyeti Tarihini on dört bölüm olarak farklı başlıklar altında incelemektedir. Her bir bölüm alanında uzman hocalar tarafından hazırlanmış, okuyucunun o konunun çerçevesi ve içeriği hakkında bilgi sahibi olması amaçlanmıştır.

Devam >>

Kitap Tanıtımı: Toplumun Kuruluşu Etik

Toplumun Kuruluşu Etik, İktisat, Siyaset; Ümit AKTAŞ, Mana Yayınları, İstanbul 2016, ISBN:978-605-66665-2-0, 160 sayfa

  Hazırlayan: İsmail TANRIVERDİ

Bu eser toplum veya ferdi hayatın toplumsallaşma veya iktisadileşme, aile/cemaat olma veya devletleşme gibi seçeneklerde tercih hakkı bile kullanma fırsatı bulmadan nasıl sömürüye dönüştüğünü ele alır. Özellikle bu bağlamda kapitalizmi ve onun temel aracı olan faizi/riba ele alır. Kapitalizmin soy kütüğünü dünyanın kuruluşuna Habil-Kabil mücadelesine hatta Âdem’in cennetten ihracına kadar götüren yazar, insanın fıtratından soyutlanıp nasıl iktisadi bir meta haline getirildiğinin kritiğini yapar.

Bir giriş ve yedi ayrı başlık altında konuyu ele alan yazar, bize toplumun kuruluşu, temeli ve etiğin iktisat ve siyaset eliyle çoğu zaman nasıl arka plana itildiğini ve iğdiş edildiğini anlatır.

Devam >>

Kitap Tanıtımı: Küreselleşme Çağında İslam

Küreselleşme Çağında İslam,  Mahmud Hamdi ZAKZUK, Mana Yayınları, İstanbul 2013, Çeviri: Sümeyra Özkan, ISBN: 978-605-5793-84-5, 128 sayfa

                                                          HAZIRLAYAN: İsmail TANRIVERDİ

            

Eser, Mısırlı ünlü bir akademisyen ve yazar olan Mahmud Hamdi ZAKZUK’un çoğunluğunu el-Ehram gazetesinde yayınladığı makalelerinden oluşmaktadır. Bununla beraber kitap yazarın çeşitli ülkelerde katıldığı sempozyum ve konferanslarda sunduğu bazı tebliğlerini de içermektedir. Yazar kitabın başında küreselleşme konusuna dikkatleri çekerek Müslümanların bu meseleye bakış açılarını irdeliyor. Küreselleşme konusunda Müslümanların bakış açısı birbirine zıt iki fikirde yoğunlaşmaktadır. Bir kısmı İslam’ın küreselleşmeyi kesinlikle reddettiği fikrini öne süren ve bu konuya tamamen sırt çevirenlerden oluşmakta. Diğer bir kısmıysa İslam’ın küreselleşme karşısında yetersiz kaldığı dolaysıyla İslam esaslarını böyle bir çağda savunmanın gericilik olacağını ileri sürenlerden oluşmaktadır. Müslümanların geri kalmışlığı, dinin kendisinden değil duyarsız anlayışlar katılaşmış donuk fikirler ve bunu İslam’ın kendisi zannedip kendileri gibi düşünmeyenleri kolaylıkla küfürle itham eden sığ anlayışlardan kaynaklanmaktadır. Yazar, İslam’ın küreselleşme karşısındaki durumunu söz konusu bu iki marjinal yaklaşımdan farklı yorumlar. Ona göre, İslam özü itibarıyla iletişime ve diyaloga sürekli açık bir din olarak küreselleşmenin önünde engel değil tam tersine imkân sunar. İslam’ın özünde yeniliğe sürekli açık bir din olduğunu söyleyen yazar, buna: “Allah her yüzyılda bir müceddid gönderir” Hadisini delil gösterir. Ayrıca İkbal’in “İctihad İslam’ın hareket kaynağıdır” ifadesiyle de bu meseleyi destekler.

Devam >>

Kitap Tanıtımı: Erken Dönem İslâm Tarihinde Asabiyet

Erken Dönem İslâm Tarihinde Asabiyet, Prof. Dr. Âdem Apak[1], Ensar Yayınevi, İstanbul 2016, ISBN: 978-605-9223-49-2, 335 sayfa

                                            Hazırlayan: İsmail TANRIVERDİ[2]

Asabiyetin oluşum sürecini ve nedenlerini temelden ele alan bu eser, İslâm Tarihinin ilk asrını cahiliye döneminden başlatarak asabiyetin o döneme etkilerini okuyucuya yeniden görme imkânı sağlıyor. Şüphesiz kapsamlı tarih okumaları yapmak farklı pencerelerden değerlendirmelerle mümkündür. Söz konusu dönem İslâm tarihinin ilk asırları ise bu dönemi asabiyetten bağımsız ele almak elbette ki mümkün değildir. Kabîle hayatının en etkin tezahürlerinden biri olan asabiyet, ilk dönem İslâm tarihinde gerçekleşen bütün olay ve olgularda kendini belli ettirmiştir. 

Devam >>

Kitap Tanıtımı: Hz. Ali Dönemi ve Ehl-i Beyt

Hz. Ali Dönemi ve Ehl-i Beyt, Prof. Dr. Adnan DEMİRCAN[1], Beyan Yayınevi, İstanbul 2014, ISBN: 978-975-473-420-1, 264 sayfa

                                                  Hazırlayan: İsmail TANRIVERDİ[2]

         Yazarın dokuz ayrı makalesinden oluşan bu kitap, Hz. Ali ve Hilafet dönemini yakından ilgilendiren konuları işlemektedir. Kitapta işlenen konu başlıkları şunlardır:

1.     Arap siyasî geleneğinin Ehl-i beyt tamlamasının kavramlaşma sürecine etkisi.

2.     Hâricîlik hareketinin doğuşu.

3.     Hz. Ali’yi tahkimi kabule zorlayanlar üzerine. 

4.     Nehcü’l-Belâğa’ya göre Hz. Ali’nin yaşadığı dönemin belli başlı siyasî gelişmelerine bakışı.

5.     Hz. Ali’nin siyasî faaliyetleri bağlamında Ehl-i Sünnetin tarihi okuma biçimi üzerine.

6.     Hz. Ali’nin siyasî hayatı bağlamında Hâricî, Şiî ve Sünnî tarih okumaları arasında bir karşılaştırma.

7.     Hz. Ali’nin iktidar yıllarında İslâm toplumunda siyaset.

8.     İmam Şâfiî’nin âsilerle ilgili görüşlerine Hz. Ali dönemi uygulamalarının etkisi.

9.     Ali-Muâviye kavgası bağlamında bir siyasî mücadele aracı olarak lanet okuma.  

Devam >>

Kitap Tanıtımı: Hz. Ali Dönemi ve Ehl-i Beyt

Hz. Ali Dönemi ve Ehl-i Beyt, Prof. Dr. Adnan DEMİRCAN[1], Beyan Yayınevi, İstanbul 2014, ISBN: 978-975-473-420-1, 264 sayfa
Hazırlayan: İsmail TANRIVERDİ[2]

   Yazarın dokuz ayrı makalesinden oluşan bu kitap, Hz. Ali ve Hilafet dönemini yakından ilgilendiren konuları işlemektedir. Kitapta işlenen konu başlıkları şunlardır:

   1. Arap siyasî geleneğinin Ehl-i beyt tamlamasının kavramlaşma sürecine etkisi.

2.     Hâricîlik hareketinin doğuşu.

3.     Hz. Ali’yi tahkimi kabule zorlayanlar üzerine. 

4.     Nehcü’l-Belâğa’ya göre Hz. Ali’nin yaşadığı dönemin belli başlı siyasî gelişmelerine bakışı.

5.     Hz. Ali’nin siyasî faaliyetleri bağlamında Ehl-i Sünnetin tarihi okuma biçimi üzerine.

6.     Hz. Ali’nin siyasî hayatı bağlamında Hâricî, Şiî ve Sünnî tarih okumaları arasında bir karşılaştırma.

7.     Hz. Ali’nin iktidar yıllarında İslâm toplumunda siyaset.

8.     İmam Şâfiî’nin âsilerle ilgili görüşlerine Hz. Ali dönemi uygulamalarının etkisi.

9.     Ali-Muâviye kavgası bağlamında bir siyasî mücadele aracı olarak lanet okuma.  

Devam >>

Saîd b. Cübeyr ve Siyasi Kişiliği

                                                     Hazırlayan: İsmail TANRIVERDİ ⃰ 

Doğumu, Ailesi ve Kabîlesi

İsmi, Saîd b. Cübeyr b. Hişam el-Esedî olarak bilinir[1]. Saîd b. Cübeyr aslen Habeş asıllı siyahî bir aileden gelmektedir.[2]Kendisi Tâbiînin büyüklerinden sayılır. Nerde doğduğu tam olarak bilinmemekle birlikte daha küçük yaşlarda İbn Abbas (68/687)’ın yanında tedrise başladığı bilgisinden hareketle Mekke’de veya Hicaz’da doğduğu söylenebilir. Bazı bilgilere dayanarak Kûfe’de doğduğunu söyleyenler de vardır.[3]İbn Sa‘d’da geçen bir rivayete göre İbn Abbas gözlerini kaybettikten sonra yanına Kûfe’den fetva sormaya gelenlere “İbn Ümmü Dehmâ (yani Saîd b. Cübeyr) aranızda değil midir? O varken Kûfeden neden bana soru sormak için geliyorsunuz?” der.[4]Bu bilgiden de hareketle yirmili yaşlarda Kûfe’ye yerleştiğini söyleyebiliriz.[5]Saîd b. Cübeyr, hayatını en çok Kûfe ve Mekke’de geçirmiştir.[6]Ayrıca bir müddet İsfehân[7], Azerbeycan ve Irak’ın Sünbülân köyünde kaldığı da rivayet edilir. Buralardayken yılda iki defa bir umre bir de hac için Mekke’ye geldiği anlatılır.[8]Kaynaklarda babası Cübeyr ve annesi Ümmü Dehmâ hakkında bilgi yoktur.[9]Ancak kaynaklar ailesinin Esed b. Huzeyme koluna bağlı Vâlibe b. Hâris oğullarının azatlısı olduklarını ifade eder.[10]Saîd b. Cübeyr’in doğumu konusunda kesin bilgi olmamakla birlikte H. 94[11]veya 95[12](M. 713 veya 714) yılında 49[13]/ 50[14]yaşındayken Emevî Valisi Haccac b. Yusuf tarafından öldürüldüğü bilgisine dayanarak, H. 44 veya 45[15](M. 664 veya 665) yıllarında doğduğu söylenebilir.[16]Saîd b. Cübeyr el-Esedî veya el-Vâlibî şeklinde ayrıca hayatının en önemli dönemlerini Kûfe'de geçirdiği için de el-Kûfî[17]nisbeleriyle anılmıştır.Künyesi Ebû Abdillah veya Ebû Muhammed’dir. Abdullah[18]ve Abdulmelîk[19]ve Muhammed[20]adlı üç oğlu bulunduğu da kaynaklarda geçmektedir. Ayrıca Mes‘ûd b. Mâlik b. Ma‘bed adlı bir mavlâsından da bahsedilmektedir.[21]

Devam >>