Paris’te İki Madam: Madame Aubé ve Madam Meryem

PARİS’TE İKİ MADAM: Madame Aubé ve Madam Meryem

        Prof. Dr. İhsan Süreyya SIRMA

        Türkiye’de evlenip Paris’e dönünce, Montparnasse civarında bir otele yerleşmiştik. Her nasılsa bu otelde aileler kalıyordu. Yani sıradan oteller gibi değildi. Bir iki Türk aile yanında, İranlı, Afrikalı aileler de evleri gibi kullandıkları bu otelde kalıyorlardı. Seneler sonra İran’da Reisicumhur olan Benisadr’ın en yakın arkadaşı Tekmil Humâyun da bu otelde kalıyordu. Tekmil Humâyun’la samimiyetimiz artınca, o bana İran’ı, ben ona Türkiye’yi anlatıyordum. Henüz ikimiz de Fransızcayı yeteri derecede öğrenmediğimizden, benim az Farsçam ve onun az Türkçesi ile anlaşıyorduk.

Bir gün bu şekilde sohbet ederken, Tekmil Humâyun, bir ara İbranice öğrenmek için İsrail’de de kaldığını; orada Hüseyin Atay ve Yaşar Kutluay adında iki Türk Hoca ile tanıştığını söylemesin mi!

Tekmil Humayun’a, bunlardan Yaşar Kutluay’ın Ankara İlâhiyât Fakültesinde bana derse geldiğini söyleyince, bu enteresan tevafuka bayağı şaşırmıştı.

İki ay kadar bu otelde kaldıktan sonra, Paris’in güney banliyösünde, yani Arcueile Cachan semtinde bir yer bulduk ve oraya yerleştik.

Bulduğumuz evin giriş katında sahipleri Madame Aubé ve kocası oturuyorlardı. İkisi de İkinci Dünya Savaşından kalma seksen yaşlarında olan ihtiyar kimselerdiler. Madam Aubé’nin, adını unuttuğum kocası kötürüm olduğu için bastonla geziyor, kendisi ise o yaşlarda bile oldukça hareketli bir kadındı. Yaşlı adam pek konuşmuyor, Madam Aubé ise neredeyse susmuyor gibi yaman bir kadındı.

Bu tek katlı evin arkasında küçücük bir bahçe vardı. Madam Aubé oraya çiçekler diker, gününü, kediden biraz büyük olan simsiyah köpeğiyle burada geçirirdi.

Evin girişinde bulunan tek odada Madam Aubé ile kocası kalır; yemeklerini de aynı zamanda mutfakları olan bu giriş katında yerlerdi.

Bizim kaldığımız yer ise, bu giriş katının içinden tahta bir merdivenle çıkılan birinci katta bulunan bir yatak odası ve bitişiğindeki küçük mutfak/kitchenette[1] idi.

        J’auime mon mari aussi!

     Bir akşam üstü, yorgun yorgun kütüphaneden eve dönmüştüm. Kapıyı açıp içeri girince, merdivenin başında Madame Aubé ile karşılaştım. Yanında kedi gibi küçük olan köpeği vardı.

Bon soire[2] Madame! Deyip içeri girdim.

Benim, köpeğine dikkatli dikkatli baktığımı gören Madame Aubé, hayretimi anlamıştı ki, avucuyla köpeğinin başını okşayarak şöyle demişti:

-  Biliyor musun Monsieur; ben köpeğimi çok seviyorum. Tabi ki kocamı da seviyorum!

Müşterek tuvalet

Evin tuvaletini Aubé ailesiyle müşterek kullanıyorduk. Tuvalet, birinci kata, yani bizim bulunduğumuz kata çıkan merdivenlerin hemen başlangıcındaydı. 

        Bir gün tuvaletten çıkmış, bizim kata çıkarken, Madame Aubé önümü kesip,

- Bir dakika Monsieur! Sana çok merak ettiğim bir şeyi sormak istiyorum! dedi. Ben de,

- Buyurun Madam, sizi dinliyorum, dedim.

Madame Aubé bana bakıp, şöyle dedi:

- Monsieur! Siz tuvalete girince yanınızda bir şişe su götürüyorsunuz. Merak ediyorum; bu suyu ne yapıyorsunuz?

Ben de,

- Madame, biz Müslümanlar tuvaletimizi yaptıktan sonra yıkanırız. Ben de tuvalete girince bir şişe suyu bunun için yanımda götürüyorum! dedim.

Madame Aubé şu cevabı verdi:

-   Ama sen oradan ayrıldıktan sonra tuvalete girip kontrol ediyorum; yerler ıslak değil! Bu nasıl olur?

Madam Aubé’ye şu cevabı verdim:

-   Madam! Ben tuvalette işimi bitirdikten sonra oraları temizleyip öyle bırakıyorum; size ıslanmış tuvalet bırakır mıyım?

Madam Aubé bana uzun uzun baktı; sonra ellerini yılan kavisleri gibi hareket ettirip, şöyle dedi:

    -   Monsieur! Biz Cennete böyle böyle gideceksek, siz dimdik gideceksiniz!

    Ben de Madam Aubé’ye şu cevabı verdim:

    -  Madam! Madem öyle diyorsunuz, buyurun Müslüman olun ve o dediğin şekilde beraberce Cennete girelim!

        Madam Aubé şu cevabı verdi:

    - Yok! Yok! Ben bu yaşta senin dinini öğrenemem; sonra dinsiz kalırım! Kendi dinimi de unutup “Cehennemlik” olmak istemiyorum!

Tuhaf bir banyo uygulaması

Madam Aubé’nin evine taşınmamızın ikinci veya üçüncü günüydü. Taşınma dediysek, öyle ahım-şahım bir taşınma değil, sadece üç valiz eşyamız vardı. Fransa’da genellikle evler dayalı-döşeli olarak kiraya verildiğinden, kiracıların fazla eşyası olmaz.

Her neyse taşınmamızın ikinci, ya da üçüncü günüydü. O zamana kadar Madam Aubé’ye nerede olduğunu sormadığım banyoyu sordum. Tuhaf tuhaf yüzüme bakan Madam Aubé, “banyoya ne yapacaksın?” diye sormasın mı? Önce, “acaba yanlış mı anlaşıldım” diye Madam Aubé’ye bakınca, o tekrar etti: “Monsieur/mösyö banyoya ne yapacaksınız?” diye tekrar sordu.  Ben de “Madam, biz Müslümanlar, haftada birkaç defa; Cuma günü ise her zaman banyo yaparız! dedim.

Madam Aubé duydukları karşısında dona kalmıştı. Bana tuhaf tuhaf baktıktan sonra şöyle dedi:

- Mösyö! Bizim bodrumda, hiç kullanmadığımız bir banyo var. İsterseniz onu kullanabilirsiniz. Ama evi kiralarken, banyodan söz etmediğininiz için, ondan ayrıca para alacağım! Dedi.

    Madam Aubé’nin bu tuhaf sözlerine ne cevap vereceğimi düşünürken, “her banyo yapışınızda bir Frank[3] alırım!” demesin mi? Ben, “madam! Nasıl olur? Dünyanın her yerinde evin banyosu, kiranın içindedir! Bu kuralı siz çıkarıyorsunuz! Böyle şey olamaz!” diye itiraz ettimse de Madam Aubé, dediğinden vazgeçmediği gibi, “isterseniz yarın evimi boşaltın!” demesin mi!

Bu evi de zar-zor bulduğumuzdan, mecburen ve kerhen Madam Aubé’nin dediğini kabul ettim!

Ben bu arabaya binmem!

Aubé ailesiyle bu şekilde bir ders yılı geçirdik.

Haziran ayı gelince, Türkiye’ye tatile gitme plânlarını yapmaya başladık.

        Benden başka, arkadaşlarımın çoğunun arabası vardı. Ben de, “uçakla mı, trenle mi Türkiye’ye gidelim?” diye kendi kendime plânlar yapıyordum.

    Bir gün Üniversite yurtlarının bulunduğu yerdeki lokantada “öğrenci yemeği” yedikten sonra, ilân tahtasında bir satılık araba ilânı gördüm.

        1959 model bir Wokswogen’di.  “350 Frank”[4] olan fiyatı bana cazip geldiği için, almaya karar verdim ve verilen telefonla araba sahibini aradım.

       Araba sahibi, nerede olduğumu ve kendimi tarif etmemi söyledikten sonra, kendisini tarif etti: Uzun boylu, sarı kıvırcık saçlı 30 yaşında biriyim! Dedi. Ben de kendimi tarif ettim:

-    Kısa boylu, sarı/kumral saçlı 26 yaşında birisiyim!

      Yarım saat içerisinde, yapılan tarife uygun bir adam çıkageldi. Geldi amma, arabasını görünce, “Ben bu adama arabasını almayacağımı nasıl söyleyeyim? diye düşünmeye başladım. Çünkü araba, “araba mezarlığı”ndan getirilmiş gibiydi. Kısaca her bir çamurluğu ayrı bir renkte, çoğu yeri çarpılmış, köhne mi köhne bir “wos-wos”!

     Adamı çağırdığım için mecburen tanıştık. Ben arabayı almayacağımı nasıl söyleyeyim diye düşünürken, adam, “Hadi! Hadi! Fazla vaktim yok” demez mi! Ben de kerhen, “Peki, arabanız kaç Frank? diye sormak mecburiyetinde kaldım. Bu sefer adam kızarak, “ilanda fiyatını görmedin mi, 350 Frank yazıyor ya!” diye cevap verdi. Ben de almamak için işi yokuşa sürerek, “300 Frank olur mu?” diye soracak oldum.

Adam öyle bir kızdı ki, beni dövecek sandım. Strasbourg’taki yurt arkadaşımdan biraz “karate” öğrenmiş olmama rağmen, bu 1.80’lik adamla baş edemeyeceğimi anlayarak biraz da mesafeli durdum.

Adam konuşmaya devam etti:

-         Senin araba almaya niyetin yoktu; bana oyun yapıp buraya kadar yordun!

Ben de dayak yememek için, -çünkü onunla bahşedemezdim-, korka korka,

-         Hayır hayır, almaya niyetliyim. 300 Franga ver, alayım, dedim.

         Adam, “hadi ver 300 Frangı” demesin mi!

Ben de 300 Frangımı verdim; o da gerekli kâğıdı imzaladıktan sonra,

-         Haydi beni evime götür, sonra da arabanla dön! demesin mi!

Söyleyecek bir şeyim olmadığı için, kurtuluş cümlesi olarak, “senin evini tanımıyorum ki!” dedim.

Bunun üzerine, uzun boyundan dolayı arabaya zor sığan adam, sinirli sinirli direksiyona geçip, beni de sağ koltuğa oturttu. Paris sokaklarında “ralli” yapar gibi bir oraya, bir buraya derken, evinin önünde durdu. İkimiz de indik. Bana anahtarı vererek, “arabanı evimizin önünden kaldır!” deyip, “ Au revoire” bile demeden evinin kapısından içeri girip kayboldu.

Ben kalakalmıştım!

O anda Allah’ın bir lütfu oldu. Bulunduğumuz yer, Paris Camisinin hemen arka sokağıydı. Acemi acemi arabaya bindim ve öyle böyle arabayı Caminin arkasındaki sokağa kadar götürüp, oracıkta bıraktım.

Ben bu arabaya binmem!

Ders yılı sonu gelmiş; tatil için Türkiye’ye gitmenin plânlarını yapıyoruz. Bir taraftan da aldığım “köhne!” Volkswagen’le Paris’ten Türkiye’ye gidilip gidilemeyeceğinin sınamalarını yapıyor, bir yandan da kısa mesafelere kadar gidip, arabaya alışmaya çalışıyordum. Çünkü arabam M.Ö.ye ait, ben de acemi bir şofördüm!.. Onun için daha ziyade Paris’in en meşhur caddelerinden birisi olan Saint Michelle üzerindeki “Müslüman talebe Lokantası”na gidip-geliyordum. Çünkü oranın yemeği, evde yapacağımız yemekten çok daha zengin ve ucuzdu. Ama ondan da önemlisi benim lüks arabam arıza yaparsa, o lokantaya gelip-giden arkadaşlarım vardı; onlar bana yardım ederler düşüncesi bende hâkimdi.

Bir sabah, yine evin önüne inmiş, Paris’ten Siirt’e gidecek olan araba(!)ma alışmaya çalışıyordum ki, ev sahibi Madam Aubé yanı başımda durup, “Mösyö ne yapıyorsun?” diye sordu. Ben de “Madam, bu arabayı yeni aldım. Bununla Türkiye’ye gideceğim; siz nereye gidecekseniz, sizi arabamla götüreyim” dedim.

Madam Aubé, muazzam(!) arabamı tuhaf tuhaf süzdükten sonra, -“Monsieur, sen deli misin? Araba mezarlığından alınmışa benzeyen bu “taka” (bagnole)yla mı Türkiye’ye gideceksin? Yemin ederim ki delisin. Ben senin gibi deli miyim ki bu arabayla yola gideyim? Zaten Belediye 100 adım ileride! Akıllı ol sen de onunla şehre falan gitme, yolda kalır perişan olursun!” dedi ve benim için bazı el hareketleri de yapıp yoluna devam etti…

Ve ben bu arabayla Türkiye’ye/Siirt’e gideceğim!

Meryem Hanım

Bir Pazar günüydü. Kahvaltı yapmış, masamda kitap okuyordum. Madam Aubé’nin evi küçüktü; fakat pek rastlanmayacak kadar da sessiz bir evdi.

Kahvaltıdan artan çayımı içerken, birden bir yaşlı kadın sesi geldi:

-  İhsan Efendiiiii!

Eşime seslenerek, “Hanım, galiba birisi beni çağırdı; yoksa hayal mi görüyorum?” demeye kalmadı; tahta merdivenlerden birinin baston tıklamalarını duydum. Birkaç dakika geçmeden, sayıları onu geçmeyen merdiven basamaklarını çıkan bastonlu, yaşlılıktan dolayı kamburu çıkmış ihtiyar bir kadın, titreye titreye yanımıza geldi.

Ben hemen tanımadığımız bu yaşlı kadını karşılayarak,

-  Vous etes bien venue![5] dedim.  

Sonra da titreye titreye yürüyen kadını, ben ve eşim kollarından tutarak bir sandalyeye oturttuk.

Nefes nefese kalmış olan zavallı kadın, titrek bir sesle Türkçe konuşmaya başladı:

- İhsan efendi! Madame Aubé söyledi, benim evime Türkler geldi diye. Ben geldim sizi göreyim. Benim adım Meryem. Ben Kayseriliyim. Senin adın İhsan; Madame Aubé söyledi. Doğrudur?

-  Evet doğru, benim adım İhsan; bu hanım da benim eşim Yıldız! Hoş geldiniz. Biz çay içiyorduk; sana da verelim mi, yoksa kahve mi içersiniz? dedim.

Meryem Hanım kahveyi tercih etti.

Keçilerin pox[6]unun kokusunu özledim

Meryem Hanım bir yandan kahvesini içerken, öbür yandan da sohbetimize devam ediyorduk. Bir ara ona şöyle sordum:

- Meryem Hanım, Kayserili olduğunu söyledin; Paris’e geldikten sonra hiç Kayseri’ye gittin mi? Kayseri’de en çok neyi özledin?

Meryem Hanım dalar gibi oldu. Yaşlı olduğu için bir şeyler hatırlamaya çalışıyordu. Bu şekilde birkaç dakika geçtikten sonra, iyice buruşmuş olan yanağından gözyaşları akmaya başladı. Hâlâ konuşamıyordu.  Küçük gözyaşları yaştan dolayı iyice buruşmuş olan yanağına akıverdi. Cebinden mendilini çıkarmadan, elinin tersiyle gözyaşlarından ıslanmış olan yanağını silmeye başladı. O konuşamıyor; ben de bir şey sormuyordum. Bu şekilde birkaç dakika geçtikten sonra, Meryem Hanım ağlamaklı sesiyle konuşmaya başladı:

-  Sön köy bilirsin?

- Evet, bilirim Madam. Ben köylü değilim amma bizim Siirt’teki kazamız olan Pervari de “büyük bir köy” sayılır” dedim.

Meryem Hanım konuşmaya devam edip sordu:

-   Sen keçi, koyın, inek bilirsin?

-   Bilirim, dedim.

O devam etti:

-       Bu hayvanlar, yani keçiler, koyınlar sabahleyin köyümüzün yanındaki dağın yamacından giderek, oralarda ot, çayir ne bulurlar, oni yer, akşam köye dönerler. Bu hayvanlar dağdaki küçük yoldan giderken, tabi ki pisliklerini o yola birakırlar. İşte ben o dağ yolundaki keçi pox[7]unun kokisini özledim!...

Meryem Hanım bunları söylerken ağlamamaya çalışıyor; ama ben onun duygularını anlıyordum. Çünkü söyledikleri beni de ağlatmıştı…

Siz bizi kovdunuz!

Meryem Hanım, kendisine yaptığımız kahveyi içtikten sonra bana dönerek şöyle demesin mi?

-  Siz bizi kovdunuz!

Ben donakalmıştım. Gerçi Meryem Hanım’ın ne demek istediğini anlamıştım amma, onun gibi birisine nasıl cevap verileceğini düşündüm:

Meryem Hanım’ın bilgi seviyesi nedir, tarihten haberi var mıdır, anlatacaklarımı ne kadar anlar; bilmediğim için birkaç dakikalık bir sessizlikten sonra Meryem Hanım’a şöyle dedim:

- Meryem Hanım, biz hiç kimseyi Türkiye’den kovmadık. Biz Müslümanlar arasından bazı “cahil paşa ve mollalar”, Müslümanların Halifesi olan Sultan Abdulhamid’i görevden aldılar. Bu cahil paşa ve mollalar, kendi âmirleri olan Halife Abdulhamid’den değil, Osmanlı Devleti’nin düşmanı olan Avrupa ülkelerinden yanaydılar, onların emirleri doğrultusunda hareket ediyorlardı. Öylesine ki bu cahil paşa ve mollalar, Sultan Abdulhamid’e, Ermeniler vasıtasıyla yaptırdıkları suikastta, Müslümanların Halifesini öldürmek istediler. Bunu da başaramayınca, Sultan’ı görevden aldılar ve Almanların keyfi için Türkiye’yi savaşa soktular. İşte “Ermeni tehciri” dediğimiz o olayı yapanlar da, önceleri sizden yana görünen “Jön Türk ve İttihad ve Terakki” denen hainlerdir. Bunlar Ermenilere, yani size o zulmü yaptılar; ama aynı zulmü daha korkunç olarak Müslümanlara yapıp onların Halifesi olan Sultan Abdulhamid’i Yunanistan’da Selanik’e sürdüler. Yani biz Müslümanlar Ermenilere bir şey yapmadık; asırlarca beraber yaşadık. Benim memleketim olan Pervari’de hâlâ Ermeni aileler vardır ve bize gelir, giderler[8] dedim.

Meryem Hanım bizi yemeğe davet ediyor! 

Görüşmemizin üzerinden bir hafta geçmişti ki, Meryem Hanım tekrar bize gelip, benle hanımımı yemeğe davet etti. Ben de kabul ettim ve bir hafta sonraki Pazar günü Meryem Hanım evimize kadar gelip, bizi evine götürdü.

        Meryem Hanım yaşlı olduğu için, bir apartmanın giriş katında, iki oda, küçük bir salon ve mutfağı olan bir evde oturuyordu. Oğlu yanında görünmesine rağmen, Meryem Hanımın dediğine göre iki ayda bir uğruyormuş annesine…

“Hoş geldiniz” faslından sonra, Meryem Hanım bize kahve yaptı. Titreye titreye tuttuğu kahve tepsisini düşürmemesi için elinden alıp sehpaya koydum.

Hal-hatır sormalarından sonra sohbet uzayınca, “acaba kahve içmeye mi, yemeğe mi davet edilmiştik?” diye kendi kendime düşünüyordum ki, Meryem Hanım, “bakiniz, şimdi kayve içeceğiz; sonra yemek yiyebiliriz” dedi.

Meryem Hanım sehpanın üzerindeki tepside bulunan üç fincana kahveyi doldurduktan sonra, “İhsan Efendi sen biliyorsun; once ben içeceğim! Senin karin de niçun önce ben içiyorum biliyor?” dedi ve kahvesinden bir yudum aldı. Ben cevap vermeyince, Meryem Hanım, eşime dönüp, bak kizım, ben kahveyi içiyor, yani zehir içinde koymadim! Anladin?”

Meryem Hanım bu “zehir faslı”ndan sonra mutfağa gitti. Eşim kendisine yardım etmek istediyse de o, “siz benim misafir, siz oturun. Ben her şey yapabilirim!” dedi. Fakat onun bu ikazlarına rağmen hanımım onunla mutfağa gidip, onun direktifleriyle yardım etmeye çalıştı. Ve nihayet sebze tabağının yanında, patates kızartmasıyla birlikte, üç tabak da et yemeği getirdi. “Acaba bu ne eti, Hıristiyan kurallarına göre kesilmiş mi; yoksa Fransızların laik usulüne göre katledilerek mi?” diye düşünüp hanımla bakışırken, Meryem Hanım konuşmaya başladı:

- İhsan Efendi. Ben biliyor; siz Fransızların öldürdü hayvanlari yemiyorsunuz. Domiz de yemiyorsunuz. Tavuk-horoz da böyle... Ben biliyorum. Bunun için “Musliman kasap” gittim; bu eti oradan aldım, siz için helal olsun, rahat yiyersiniz! Rahat olun. Ama once ben yiyeceğim biliyorsunuuuz!”

Meryem Hanımdan sonra, çok rahat olmamakla birlikte yemeğimizi yedik ve kendisine teşekkür ederek ayrıldık.

Ayrılınca Meryem Hanım’a şöyle dedim:

- Meryem Hanım! Ne zaman canın sıkılırsa bize gel, çay içer hasret gideririz. Çünkü biz de burada yabancı ve garibiz!

Bu buluşmadan sonra Meryem Hanım son bir defa daha geldi; sonra da gelmez/gelemez oldu!

Gelemez oldu çünkü azılı bir “komünist militan” olan oğlu, onu çok sert bir şekilde ikaz etmiş; “bir daha bu Türklerle görüşmeyeceksin!” deyip onu ciddi şekilde tehdit etmişti…

Ve Meryem Hanım bir daha bize görünmedi/görünemedi…

 

 

 

 

---

[1] Kitchenette kelimesi, Fransızca, İngilizce karışımı bir kelimedir. Fransızlar, İngilizce “mutfak” manasına gelen “Kitchen” kelimesini alıp, buna Fransızcada “küçültme(tasğir) edatı” olan “ette” takısını ekleyerek “küçük mutfak” manasına gelen “Kitchenette” kelimesini uydurmuşlar!

[2] “Bon soire, Fransızcada, “iyi akşamlar” demektir.

[3] O zamanlar, yani 1967 yılında henüz Euro para birimi çıkmamıştı. Fransız parası olarak “Frank” kullanılıyordu.

[4] Henüz Auro para sistemine geçilmemişti.

[5] Fransızca “hoş geldiniz”.

[6] “x”i Arapçadaki “خ “

[7] “x”i Arapçadaki “خ “

[8] Fakat maalesef daha sonraki senelerde Müslümanlara yapılan zulüm onlara da yapıldı. 

 

Paylaş Facebook

Paylaş Twitter

Paylaş Google+

Paylaş LinkedIn