TARİHÎ SÜREÇ İÇERİSİNDE ERMENİLER VE ERMENİ MESELESİ- I
- ERMENİLERİN KİMLİĞİ –
Doç. Dr. Cahit KÜLEKÇİ
Her ilim dalında olduğu gibi tarih alanında da birtakım usûller
vardır. Bu usûller evrenseldir ve kişisel biçimlendirmelerden uzaktır.
Bölgelere, ülkelere, şehirlere, kabilelere veya kültürlere göre değişiklik arz
etmez. Alanla ilgili yazılanların ya da herhangi bir platformda öne sürülenlerin,
mutlak sûrette bu usûller çerçevesinde olması beklenir. Aksi halde yazılanların,
söylenenlerin en basit ifadeyle sübjektif karakterli hezeyanlara dönüşmesi
kaçınılmazdır. Bu bağlamda özellikle siyasî argümanların eşlik ettiği tarihî
olaylara dair yaklaşımlarda bunun en bariz örneklerini görmek mümkündür ki,
konumuz gereği biz sadece, artık yılın belirli dönemlerinde hatırlanan,
hatırlandıktan ve yeteri kadar kullanıldıktan kısa bir süre sonra gündemden
tehcir edilen Ermeniler üzerindeki söz konusu etkiyi ortaya koymaya
çalışacağız.
Ermenilerin kim oldukları, nereden geldikleri, kısacası antik
tarihleri hakkında net bilgiler yoktur. Bununla birlikte Ermeni milletinin
özellikle erken devirlerini yazanlar kurgularını, anlatımlarını Ermenilerin
tarihlerine ait millî verilerden uzak bir halde Frigya, Urartu, Pers
İmparatorluğu, Roma- Hıristiyan İmparatorluğu ve bunların kültürleri, dinî
akîdelerinin gelişimleri ile temellendirmişlerdir. Hatta zaman zaman bu araştırmalara, kimi
yerlerde Yahudiler dahi eklenmiş, Yahudilerle Ermenilerin kökenlerinin bir
olduğuna dair son derece tuhaf çıkarımlarda bulunulmuştur.
Öte yandan Ermeni tarihinden zikrettiğimiz unsurlar çıkarıldığında,
Ermeni milleti hakkında verilebilecek çok fazla bilgi kalmayacak, verilen kısmî
bilgiler ya gerçeğe tesâdüf etmeyecek ya da eksik olacaktır. Esâsen ne Roma ve
Pers İmparatorluğu’nu ne de zikrettiğimiz sâir medeniyetleri, hâkim dinî
inanışları, mitolojik figürleri, kültürleri bir tarafa bırakarak Ermenilerin
millî tarihlerini incelemek, erken tarihlerine dâir ilmî teoriler ortaya
koymaya çalışmak da doğru değildir. Çünkü Ermenilerin erken tarihlerinin ulusal
bir yaklaşımla izah edilme çabası, en başta kaynak yetersizliğinden ve
Ermenilere ait bilgilere genelde efsanevî bilgiler eşlik etmesinden dolayı,
sağlıklı sonuçların çıkmasına engel olmaktadır. Bir milleti nitelemek için
kullanılan ‘Ermeni’ kelimesi bilhassa son yüzyıllarda, Anadolu’nun doğusunda,
‘Ermenistan’ olarak anılan bölgede yaşayan ve Hıristiyan olan insanların ırkî
hususiyeti gibi algılanmaya başlanmıştır.
Söz konusu kelimenin ele alınışı ile algılanış biçimi zamanla
bölgede yaşayan insanların karakter ve ruhunda, siyasî açıdan mühim farklar
meydana getirmiştir. Bir çeşit politik mesele gibi görünen bu durum karşısında
Ermeniler olarak isimlendirilen millet de kendilerini bölge ile doğrudan
ilişkilendirip, diğer milletleri yok sayarak, sonsuz mitolojik vasıflı
uydurmalar yoluna girmiştir ki günümüzde bu durumla ilişkili söylemlerin hayli
arttığı ve siyasî söylemlerin de bunların üzerine kurulduğu görülebilmektedir.
Neredeyse tüm tarihî kaynaklar tarafından reddedilmesine rağmen politik
birtakım güçler, mutlak bilgiye dayanmayan ancak çokça yayılmış olan Ermeni-
Ermenistan Bölgesi arasındaki münasebet hakkında tarafsız ve aydınlatıcı
bilgilere, ne yazık ki, uzak kalmışlardır.
Hatta çoğu zaman bu durum Ermeni olarak anılan milletin de tarihî
olaylara bakış açısını etkilemiştir. Oysa Ermeni kelimesinin, belirli bir halka
matuf olarak kullanılmaya başlanmasının tarihi bile henüz tam olarak
bilinememektedir.
Burada hemen şunu ifade edelim, günümüzdeki Ermenilerden ve
Ermenistan’dan farklı olarak, Ermeni- Ermenistan kelimesinin tarihî kökeni
oldukça eskiye dayanmaktadır. Önemle bir kez daha ifade etmemiz gerekirse kökeni
itibari ile eski olan Ermeni ya da Ermenistan kelimelerinden bugünkü Ermeni
halkı kesinlikle anlaşılmamalıdır.
Yukarıda bahsettiğimiz siyasî muharriklerin kabullenemedikleri de
özellikle bu bilgidir. Nitekim günümüzde uluslararası kullanımda olan Ermeni ya
da Ermenistan kelimelerinden kastın, haritalarda Ermenistan olarak anılan
platoda yaşayan halkı temsil ettiği fakat bölgenin, Ermeni kültürü ya da
tarihsel anlamda bölge ile Ermeni halkının ilgisinin olmadığının altı pek çok
araştırmada çizilmektedir.
Şu hâlde Ermeni milleti ve Ermenistan için kaynaklarda
kullanıldığı ifade edilen sıfatlar, kavramlar ve tanımlamaların incelenmesi
fevkalâde önem taşımaktadır ki bir sonraki yazımızda da bu kavramları ele alacağız.
0 yorum:
Yorum Gönder