26 Nisan 2021 Pazartesi

TARİHÎ SÜREÇ İÇERİSİNDE ERMENİLER VE ERMENİ MESELESİ- I


TARİHÎ SÜREÇ İÇERİSİNDE ERMENİLER VE ERMENİ MESELESİ- I

- ERMENİLERİN KİMLİĞİ –

 

Doç. Dr. Cahit KÜLEKÇİ

Her ilim dalında olduğu gibi tarih alanında da birtakım usûller vardır. Bu usûller evrenseldir ve kişisel biçimlendirmelerden uzaktır. Bölgelere, ülkelere, şehirlere, kabilelere veya kültürlere göre değişiklik arz etmez. Alanla ilgili yazılanların ya da herhangi bir platformda öne sürülenlerin, mutlak sûrette bu usûller çerçevesinde olması beklenir. Aksi halde yazılanların, söylenenlerin en basit ifadeyle sübjektif karakterli hezeyanlara dönüşmesi kaçınılmazdır. Bu bağlamda özellikle siyasî argümanların eşlik ettiği tarihî olaylara dair yaklaşımlarda bunun en bariz örneklerini görmek mümkündür ki, konumuz gereği biz sadece, artık yılın belirli dönemlerinde hatırlanan, hatırlandıktan ve yeteri kadar kullanıldıktan kısa bir süre sonra gündemden tehcir edilen Ermeniler üzerindeki söz konusu etkiyi ortaya koymaya çalışacağız.

Ermenilerin kim oldukları, nereden geldikleri, kısacası antik tarihleri hakkında net bilgiler yoktur. Bununla birlikte Ermeni milletinin özellikle erken devirlerini yazanlar kurgularını, anlatımlarını Ermenilerin tarihlerine ait millî verilerden uzak bir halde Frigya, Urartu, Pers İmparatorluğu, Roma- Hıristiyan İmparatorluğu ve bunların kültürleri, dinî akîdelerinin gelişimleri ile temellendirmişlerdir.  Hatta zaman zaman bu araştırmalara, kimi yerlerde Yahudiler dahi eklenmiş, Yahudilerle Ermenilerin kökenlerinin bir olduğuna dair son derece tuhaf çıkarımlarda bulunulmuştur.

Öte yandan Ermeni tarihinden zikrettiğimiz unsurlar çıkarıldığında, Ermeni milleti hakkında verilebilecek çok fazla bilgi kalmayacak, verilen kısmî bilgiler ya gerçeğe tesâdüf etmeyecek ya da eksik olacaktır. Esâsen ne Roma ve Pers İmparatorluğu’nu ne de zikrettiğimiz sâir medeniyetleri, hâkim dinî inanışları, mitolojik figürleri, kültürleri bir tarafa bırakarak Ermenilerin millî tarihlerini incelemek, erken tarihlerine dâir ilmî teoriler ortaya koymaya çalışmak da doğru değildir. Çünkü Ermenilerin erken tarihlerinin ulusal bir yaklaşımla izah edilme çabası, en başta kaynak yetersizliğinden ve Ermenilere ait bilgilere genelde efsanevî bilgiler eşlik etmesinden dolayı, sağlıklı sonuçların çıkmasına engel olmaktadır. Bir milleti nitelemek için kullanılan ‘Ermeni’ kelimesi bilhassa son yüzyıllarda, Anadolu’nun doğusunda, ‘Ermenistan’ olarak anılan bölgede yaşayan ve Hıristiyan olan insanların ırkî hususiyeti gibi algılanmaya başlanmıştır.

Söz konusu kelimenin ele alınışı ile algılanış biçimi zamanla bölgede yaşayan insanların karakter ve ruhunda, siyasî açıdan mühim farklar meydana getirmiştir. Bir çeşit politik mesele gibi görünen bu durum karşısında Ermeniler olarak isimlendirilen millet de kendilerini bölge ile doğrudan ilişkilendirip, diğer milletleri yok sayarak, sonsuz mitolojik vasıflı uydurmalar yoluna girmiştir ki günümüzde bu durumla ilişkili söylemlerin hayli arttığı ve siyasî söylemlerin de bunların üzerine kurulduğu görülebilmektedir.

Neredeyse tüm tarihî kaynaklar tarafından reddedilmesine rağmen politik birtakım güçler, mutlak bilgiye dayanmayan ancak çokça yayılmış olan Ermeni- Ermenistan Bölgesi arasındaki münasebet hakkında tarafsız ve aydınlatıcı bilgilere, ne yazık ki, uzak kalmışlardır.  Hatta çoğu zaman bu durum Ermeni olarak anılan milletin de tarihî olaylara bakış açısını etkilemiştir. Oysa Ermeni kelimesinin, belirli bir halka matuf olarak kullanılmaya başlanmasının tarihi bile henüz tam olarak bilinememektedir.

Burada hemen şunu ifade edelim, günümüzdeki Ermenilerden ve Ermenistan’dan farklı olarak, Ermeni- Ermenistan kelimesinin tarihî kökeni oldukça eskiye dayanmaktadır. Önemle bir kez daha ifade etmemiz gerekirse kökeni itibari ile eski olan Ermeni ya da Ermenistan kelimelerinden bugünkü Ermeni halkı kesinlikle anlaşılmamalıdır.  Yukarıda bahsettiğimiz siyasî muharriklerin kabullenemedikleri de özellikle bu bilgidir. Nitekim günümüzde uluslararası kullanımda olan Ermeni ya da Ermenistan kelimelerinden kastın, haritalarda Ermenistan olarak anılan platoda yaşayan halkı temsil ettiği fakat bölgenin, Ermeni kültürü ya da tarihsel anlamda bölge ile Ermeni halkının ilgisinin olmadığının altı pek çok araştırmada çizilmektedir.

Şu hâlde Ermeni milleti ve Ermenistan için kaynaklarda kullanıldığı ifade edilen sıfatlar, kavramlar ve tanımlamaların incelenmesi fevkalâde önem taşımaktadır ki bir sonraki yazımızda da bu kavramları ele alacağız.


 

0 yorum:

Yorum Gönder

Yazarlar