24 Ekim 2017 Salı

Kitap Tanıtımı: Emevîler

                                                                                EMEVİLER
Yazar Adı: Adnan DEMİRCAN
Beyan Yayınları
İstanbul, 2017 (3. Baskı), 208 sayfa


“Tarihi, hayatı anlamak ve anlamlandırmak için okuyanlara” mesajıyla bize merhaba diyen yazar, okumalarımızı bir okuyucudan öteye giderek, bir tarihçi edasıyla, bir amaca binaen okumamız gerektiğini hatırlatmaktadır.
Emevîler dönemi hakkında hem geçmişte hem de günümüzde birçok çalışma yapılmıştır. Bununla birlikte elimizdeki kitap, Emevîler döneminden bir kesit veya spesifik bir konuyu anlatmaktan ziyade, bir bütün olarak Emevîler tarihini (Siyasi ve İslam Medeniyetindeki Yeri) bize anlatması hasebiyle özel bir yere sahip olduğunu söylemek herhalde yanlış olmaz. Çünkü genel olarak bir bütün halinde Emevîler hakkında yapılan çalışmaların Ülkemizde çok az olduğunu söyleyebiliriz. Genel olarak kitapta, hem dönem hakkında belli başlı kaynaklar ve bu kaynakların özellikleri üzerinde durulmuş hem de çağdaş çalışmalar hakkında genel bir tasvir yapılmıştır. Özellikle de bölümlerin içinde ve konu başlıkların sonunda, ileri okumalara yönelik daha geniş bilgiye ulaşmak amacıyla verilen kaynaklar okuyucuya geniş bir literatür bilgisini de satır aralarında sunmaktadır. Bu özelliği ile şimdiye kadar okuduğum kitaplar arasında bir ilk olduğunu en azından kendi adıma büyük bir memnuniyetle ifade edebilirim.

Kitap, başta kaynaklar hakkında bilgi vermekle birlikte giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmakta olup, sonuç kısmından sonra Ek bilgilerle Emevîler hakkında tamamlayıcı bilgiler verilmektedir.
Kaynaklar kısmına baktığımızda çok önemli bilgilerle karşılaşıyoruz. Eserde, Emevîler döneminde yazı ve yazma kültürünün belli bir olgunluğa ulaşmış olmasına rağmen, bu dönemde telif edilmiş olan, çoğu risale şeklindeki eserlerin günümüze ulaşmadığı ifade edilmektedir. Bununla birlikte hocamız, Emevîler’de canlı bir ilmi hayat olmasına rağmen telif süreci henüz başladığından bu dönemde yazılıp çizilenlerin sonraki denemde telif edilen eserlere kaynaklık teşkil ettiğini, dolayısıyla Emevîler dönemi hakkındaki bilginin büyük ölçüde Emevîlerin yıkılışından sonra telif edilmiş kaynaklar vasıtasıyla bize ulaştığı vurgusunu yaparak, yapılan çalışmalarda bu hususun göz önünde bulundurulması durumunda daha sahih sonuç ve tasvirlerin elde edileceğini ortaya koymaktadır. Çünkü Emevîler döneminde yazılmış olup günümüze kadar gelebilen bir metnin neredeyse olmadığı, halen sahip olduğumuz yazılı kaynakların tümünün Abbasiler döneminde telif edilmiş olup, günümüze ulaşan yazılı kaynakların hemen hepsinin Emevîler döneminden sonra yazıldığı için kaynakların Emevîler hakkında objektif olduklarını söylemenin kolay olmadığını, hocamız, kaynaklar bölümünde ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır.
Giriş bölümünde Hz. Peygamber (s)’den itibaren kuruluşuna kadar Emevilerin iktidara geliş süreçleri kısaca ve aşamalı bir şekilde verildikten sonra, birinci bölümde Emevîlerin siyasi tarihi anlatılmaktadır. Bu bölümde de hocamız bizlere Emevî halifeleri, özellikle de icraatları sebebiyle döneme damgasını vuran Muaviye ile ilgili genel kabul edilen rivayetlerin dışında adeta ezber bozan bilgiler sunmaktadır.
Genel olarak da spekülsyonlarla (Emevîler hakkında yazılan kaynaklar ve gelen rivayetlere göre) dolu Emevî siyasi tarihini iyi anlayabilmek için ön yargılardan arınarak ve dini duyguları (mezhepçi yaklaşımları) bir kenara bırakarak, bir tarihçi gözüyle vakıalar üzerinden ve dönemin şartlarını da göz önünde bulundurarak değerlendirildiğinde sağlıklı sonuçlar elde edilebileceği vurgusu yapılmaktadır.
İkinci bölümde Emeviler Dönemi Kültür Ve Medeniyet Tarihi hakkında bilgi verilmektedir. Bu bölümde de hocamız, “Emeviler döneminin öncesi olan Raşid Halifeler dönemi ile sonrası olan Abbasiler döneminin bir parçası olduğunu, iki dönem arasındaki bu tarih diliminin iki dönemi anlamak açısından önemli olduğunu görüyoruz” ifadesiyle de dönemin önemine işaret etmektedir. Bununla birlikte İslam dünyasındaki temel düşünce akımlarının birçoğunun köken olarak Emevîler dönemine gittiğinin vurgusu yapılarak aslında o akımların da iyi anlaşılması için bu dönemin iyi anlaşılmasının önemine işaret edilmektedir.
Sonuç bölümünde ise kısaca Emevîlerin İslam Tarihi açısından önemli sayılabilecek icraatlarına vurgu yapılmıştır. En sonda da verilen ek bilgiler, şemalar, kronolojik sıralamalar kitabı tamamlayıcı ve zihne yerleşmesi bakımından önemli ve yararlı olduğunu söyleyebiliz.
Sonuç olarak, Emevî karşıtlığından uzak ve tarafsız bir yaklaşımla ele alınmış, ajitasyon içermeyen, mezhepsel görüş ve dini duyguların işe karıştırılmadan Emevî tarihinin bilimsel bir şekilde ele alındığı bir çalışma olduğunu açıkça ifade edebiliriz.



      Edip AKYOL


0 yorum:

Yorum Gönder

Yazarlar