Ömerli'de Ölümle İlgili Bazı Adetler

 

Prof. Dr. Adnan Demircan

Daha önce Ömerli’de ölünün defni ve taziyeyi yazmıştım. Bu kısa yazıda ölümle ilgili bazı âdetler üzerinde kısaca durmaya çalışacağım.

Taziyeden sonra ölünün namaz ve oruç gibi borçları için bir hoca tarafından iskat yapılır. İskat için maddi durumu iyi olmayan birkaç kişi çağırılır. Bir leğenin içine bir miktar buğday konur. Hoca bu buğdayı ölenin namaz borcu için hibe ettiğini söyleyerek karşısındaki kişiye iter, o da alıp kabul ettiğini ve buğdayı hocaya hibe ettiğini söylerek geri iter. Bu buğday kişinin hesap edilen borcu sayısınca taraflar arasında gidip gelir. Böylece ölünün borçları temizlenmiş olur. Aslında bu işlem, tasadduk edilmesi planlanan bir miktar buğdayın bu törenle sembolik olarak çoğaltılmasıdır ki, bunun dinde yeri yoktur. İskat için dağıtılacak buğdayın bir kısmı törende bulunan fakire ya da fakirlere, bir kısmı ise bu işi yapan hocaya verilir. Geri kalanı ise birkaç fakir aileye dağıtılır.

Vefat eden kişinin mezarı taziye süresince ziyaret edilir. Ziyarete iki vakitte gidilir. Sabah namazından sonra ölünün kadın ve erkek yakınları giderek mezarı ziyaret ederler, ölünün başında Yasin ve kısa sureler okunur. Bu günlerde ölünün gelenleri duyduğu ve onları gördüğüne inanılır. Ölüyü ikinci ziyaret ise ikindi namazından sonradır. İkindi namazını camide kılan cemaat mezara giderek bir hocanın okuduğu Yasin’i dinler ve dua eder. Özellikle bu ziyarete çok sayıda kişi katılır.

Ölünün yakınları taziye sürecinde yıkanmazlar, elbiselerini değiştirmezler, erkekler sakallarını kesmezler. Ölünün genç olması veya ölüm şekli sakalın daha uzun süre kesilmemesine sebep olabilir. Makul bir süre sonra ölünün akrabalarıyla yakınlığı olan biri erkekleri toplayıp berbere götürür ya da berberi evlerine götürerek onları tıraş ettirir. Tıraş masrafını da kendisi üstlenir.

Kadınlar marḥamé (tülbent), genç kızlar leçek (yazma) denen başörtülerini ve elbiselerini değiştirmezler. Bu süreçte evde çamaşır da yıkanmaz. Yeni elbise giymek, taziyeye uygun görülmez. Ölünün evinde aylar boyunca televizyon açılmaz, radyo dinlenmez.

Ölünün vefatına yakın zamanlarda düğün yapılacaksa ölünün yakınlarından izin istemek adettendir. Elbette ölü yakınları, düğünlerini yapmalarını ısrarla isterler. Ayrıca duruma ve yakınlığa göre düğünde çalgı çalınmamasına da dikkat edilir.

Kişinin vefatından sonraki bayram, taziye dileklerinin tekrar edildiği bir ziyaret olur. Komşular ve yakınlar bu bayram ziyaretlerine de önem verirler. Tekrar taziye dilekleri iletilir ve Fatihalar okunur.

Paylaş Facebook

Paylaş Twitter

Paylaş Google+

Paylaş LinkedIn