Ömerli’de Taziye ~ İslam Tarihi

26 Ağustos 2020 Çarşamba

Ömerli’de Taziye

Prof. Dr. Adnan Demircan

Ölünün yakınlarının acısını paylaşmak, sosyal ilişkilerimizi geliştiren, önemli geleneklerimizdendir. Ülkemizin diğer yerlerinde olduğu gibi Ömerli’de de taziye geleneği çok önemlidir. Taziye dilekleri ölü evine gidenlerce günlerce iletilir. Eskiden vefat edenin genç ve yaşlı olması durumuna bağlı olarak taziye daha uzun sürerdi. Şimdilerde taziyenin üç gün yapılması ve ardından mevlit okutulması gelenek haline gelmiş. Ama mevlit okutma geleneği öteden beri var. Ömerli’de İbn Hacer el-Heytemî’ye ait olduğu söylenen Arapça bir Mevlid okunur.

Son zamanlarda taziye için camilerin müştemilatı içinde yerler tahsis edilmiş. Bu güzel adet, sanırım Urfa’dan Güneydoğu bölgemizdeki diğer illere yayıldı. Bazı yerlerde taziye için çadırlar da kurulur. Ömerli’de de taziye salonlarından önce bir dönem çadır kuruluyordu.

Taziye süresince ölü evinde yemek pişmez. İlk günden itibaren ölünün yakınlarına yemek ikram etmek isteyenler, bu isteklerini onlara bildirirler ve sıra alırlar. Günde iki öğün yemeği komşuları ve yakınları üstlenirler. Yemek, sadece cenaze sahipleri değil, o sırada orada bulunabilecek ziyaretçiler de hesaba katılarak hazırlanır. Taziye devam ettiği sürece yemek hazırlama işi devam eder. Ömerli’de, diğer bazı bölgelerimizde görülen ölü yakınlarının misafirlere yemek ikramı gibi bir uygulama yoktur. Bilakis ölü yakınlarına yemek verilir.

Taziyeye gelenler Fatiha okurlar. Cenaze evinde bulunan bir hoca ya da başka biri “A‘ẓamallahu ecreküm ve aḥsene azâeküm ve gafarallahu li-meyyitiküm” (Allah ecrinizi arttırsın, sizlere sabır ve teselli versin, ölünüze mağfiret etsin) sözleriyle başlayan kısa bir duadan sonra Fatiha okurlar. Taziye günlerinde binlerce kez Fatiha okunur ve sevabı ölüye bağışlanır.

Ömerli’de taziyelerde Kur’an-ı Kerim’den aşir okuma âdeti pek yoktur. Ancak taziyede hocalar otururlar ve bazı konularda kısa vaazlar verirler. Bazen bunu abartanlar ve işi şova çevirenler de yok değil…

Kadınlarla erkekler ayrı evlerde ya da aynı evde ayrı yerlerde taziyeyi kabul ederler. Taziyeye gelen kadınlar beraberlerinde buğday, şeker, yağ gibi gıdalar getirirler. Düğünlerde de benzer bir uygulama var. Buna ḥımlén (gıda götürme) denir. Esasen bu, ölünün yakınlarına destek anlamına gelir.

Ölünün yakınlarıyla olan ilişkilerine ve yakınlıklarına bağlı olarak insanların taziyeye bir defa gitmesi yeterli bulunmaz. Yakınlığa bağlı olmak üzere taziye yerinde sürekli bulunmak da gerekebilir. Taziye çok önemsendiği için gitmeyen ya da kendisinden beklendiği kadar orada bulunmayan kişiye gönül koymak ve bundan kaynaklı küskünlükler olabilir. Bunun için herkes buna dikkat eder.