Osmanlı hükümdarı 1. Bayezid 1393’te Memluk elçisi Emir Hüsâmeddîn
Hasan el-Kuckuni’yi kabul etti. Bayezid, Memluk Sultanı Berkuk’un
yolladığı armağanları sunan elçiye kendisinin Berkuk’un “memluk”u, yani
kölesi olduğunu belirtti. Osmanlı tarihinde “Yıldırım” olarak da bilinen
Bayezid, Balkanlar ve Anadolu’daki topraklarını hızla genişletmesine
karşın, 1250’lerden beri kadim İslam topraklarına egemen olmuş ve
“İslamın ve Müslümanların Sultanı” unvanını taşıyan Memluk hükümdarının
dengi değildi ve kendisi de bunu bu ifadeyle kabul ediyordu. Bayezid’den
dört kuşak sonra ise Osmanlı Sultanı 2. Bayezid bir başka Memluk
elçisini kabul etti. 1485’teki bu kabul merasimi, 1393’tekinden çok
farklıydı. Osmanlı divanından biri, Memluk elçisi Emir Canibeg’e “Siz
[Memluklar], Kafir oğulları, kimsiniz ki Haremeyn’e [Mekke ve Medine’ye]
hükmedesiniz? O topraklar, sultanoğlu sultan olduğu [için] bizim
sultanımıza daha uygundur” dedi. Bayezid’in Memluk elçisine tek bir
kelime bile etmemesi bu sözlerden çok daha fazlasını anlatıyordu.
Anlaşıldığı üzere, Memluk sultanının hizmetinde olduğunu belirten 1.
Bayezid’den bu yana Osmanlı ve Memluk hükümdarları arasındaki güç
dengesi neredeyse bütünüyle değişmişti. Osmanlıların güçlerini önceleri
Memlukların yanına, sonra da giderek karşısına yerleştirmeleriyle
meydana gelen bu kayma, kendini en açık şekliyle diplomatik görüşmelerde
belli etmişti. 1360’lardan 1512’ye değin süren dönemde bu iki Sünni
Müslüman devlet arasında neredeyse aralıksız süren görüşmeler hem
rekabete hem de anlaşmaya yönelik bir dizi davranış biçiminin ve dilin
gelişimini sergiler. Bu kitap iki güç merkezi arasındaki diplomasi ağını
inceleyerek, bu gelişimin her devletin imaj yaratma süreçleri ve
tarihyazımı içindeki yerini irdeliyor. Özellikle, Osmanlıların 1517’de
Memluk topraklarını fethetmelerinden önceki son beş yılı kapsam dışı
bırakarak, Memlukların bu ilişkilerin büyük bir bölümünde ideolojik ve
siyasal açıdan Osmanlılardan üstün oldukları fikrini vurguluyor. Cihan
Yüksel Muslu Houston Üniversitesinin tarih bölümünde doçent olarak görev
yapıyor. 2007 ile 2015 yılları arasında Dallas’taki Texas
Üniversitesinde çalıştı. Doktora çalışmasını Harvard Üniversitesinde
Tarih ve Ortadoğu Araştırmaları üzerine yaptı.
Basım Tarihi: 2016
Sayfa
Sayısı: 332
ISBN: 9786051051567
Yazar: Cihan Yüksel Muslu
Çevirmen:
Zeynep Rona
