Ebû Ömer b. Dâvûd Yazdı: Biat

Ebû Ömer b. Dâvûd

Biat, bir çeşit anlaşma ve akit olarak İslâm tarihinin ilk dönemlerinden itibaren karşımıza çıkmaktadır. Arapların “beyʻa”, bizim ise farkında olmadan “kilise” anlamına da gelebilecek şekilde “biat” olarak telaffuz ettiğimiz kavramın daha eskilerde de bilindiğini, hatta ticarî bir kavram olarak Mekkelilerin ve Arapların gündelik hayatlarında çokça kullandıkları bir kavram olduğunu ifade etmeliyiz.

Hz. Peygamber’in İslâm’a girenlerden biat aldığını biliyoruz. Onun sadece erkeklerden değil, kadınlardan da biat aldığı bilinmektedir. Kadınlardan biat alırken yere serilen bir bezin üzerine ellerini koydukları ya da bir kabın içindeki suya ellerini batırdıkları rivayet edilir. Erkeklerin ise bir ellerini Allah Elçisi’nin ellerinin arasındayken biat ettikleri söylenir.

Küçüklüğimde teşehhüt miktarı bir tarikata girmişliğim vardır. Giriş töreninde şeyh de benzer bir ritüelle tevbemi kabul etmişti. Henüz onlu yaşların başındaydım ve tevbeşikest olmam için çok zaman geçmesine gerek kalmadı. Yine de muhatap alınmak ve şeyhin elinizi ellerinin arasında alarak tevbe kalıbını söylemesi ve benim onları tekrar etmem etkileyici bir sahneydi.

Biat, ticarî anlaşma gibi tarafları bağlayan bir akittir. Bu durumda sadece biat edeni değil, biat edileni de bağlar. Dolayısıyla iki tarafı etkileyen ve sınırlandıran bir etkiye sahiptir.

Müslümanların seçtikleri ilk halifelerin temel meşruiyet dayanağı Müslümanların onlara biat etmesiydi. Öyle ki biatin şeklî hale geldiği dönemlerde dahi önemsendiği biliyoruz. Halifelerin haleflerini belirledikleri, hatta yöneticinin komutanların etkisiyle seçildiği dönemlerde dahi yapılanların biatle meşrulaştırıldığı dikkat çekmektedir.

Tarihte birçok kavramı sulandırdığımız gibi biati de sulandırdık. Bir kere biatten mutlak bir itaat sonucunu çıkardık. Dahası biati şekli hale getirdik. Böylece aslında umumun görüşünü kabul etmeyi ifade ederken hususun görüşünü kabul ettiren bir kavrama dönüştü.

Bugün için tarihte kalmış bir kavram gibi görünse de biat, gündelik hayatımızda karşılığı olan bir kavramdır. Daha da açık ifade edersek seçime gidip oy kullanmak, ya da oy kullanmamak mevcut sistem içinde modern bir biat şeklidir. Bazı kavramların yerine yenileri geçer, ancak eski kavramların ruhu aramızda dolaşır.

ebuomerbindavud@gmail.com

Paylaş Facebook

Paylaş Twitter

Paylaş Google+

Paylaş LinkedIn